Suat Sertel’den Kahramanmaraş Depremi ve Hatay’ın Zengin Tarihi

Değerli okurlarım, uzun bir aradan sonra tekrar birlikteyiz. 06.02.2023 tarihli merkez üssü Kahramanmaraş olan depremden 11 il etkilenmiş ve 50.783 kişi hayatını kaybetmiştir. Bunların 7.302 kişisi göçmen olarak (22.04.2023 TRT Haber verilerine göre) kayıtlara geçmiştir. 985 kişi ise hala kayıp olarak aranmaktadır. Deprem öncesi Hatay tarihi ve kültürel yapısı hakkında bilgi vererek günümüze kadar olan süreci aktarmaya çalışacağız.

 30.10.2020 tarihinde İzmir’de meydana gelen deprem nedeniyle 115 kişi yaşamını yitirmiş ve Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma açılmıştı. Kusurlu bulunan 17 kamu görevlisi hakkında 4483 sayılı kanun kapsamında işlem başlatılmıştı. 6 Şubat Depremi nedeniyle henüz istifa eden veya hapis cezası alan kamu görevlisi olmamıştır. Depremzedeler, kusurlu bulunan (göz altına alınan müteahhit ve mühendisler dışında kalan) kim varsa onlar hakkında soruşturma yapılmasını yargıdan talep etmektedir. Ülkemizi derinden sarsan 6 Şubat depreminden kısaca bahsettikten sonra Hatay’ın tarihi geçmişinden başlayarak güncel olaylara da değinmeye çalışacağız. Güncel tarihe geldiğimizde ise deprem hadisesini daha detaylı ele alacağız.

Tarihi yolculuğa çıkmadan önce günümüzde “Hatay neresidir?” ondan bahsedelim. Batısında Akdeniz, güney ve doğu ucunda Suriye, kuzeybatıdan Adana, kuzeyden Osmaniye ve kuzeydoğudan Gaziantep ile sınır olup 5524 kilometre karelik bir coğrafyayı kapsamaktadır. Hatay’ın yaklaşık nüfusu ise 1.699.157 (20 bin kişi artık aramızda değil) kişidir. Bölge, tarihsel geçmişte İskenderun veya Antakya olarak anılmıştır. Anlam karmaşasına neden olmamak için 1936 yılında Atatürk’ün teklifiyle bölgeye Hatay ismi verilmiş olup, biz de bu ismi kullanacağız.

Kültür ve medeniyet kenti olan Hatay’da birçok medeniyet yaşamıştır. Hatay’ı hakimiyet altına alanlar: Hititler, Roma, Akadlar, Persler, Oğuzlar, Haçlılar, Selçuklu, Osmanlı ve en son Fransa hâkim olmuştur. Hatay kısa süreliğine devlet olarak kalmış ve 1939 yılında anavatana katılmıştır. Hatay’da farklı zamanlarda yapılan arkeolojik kazılarda farklı medeniyetlere ait buluntular ortaya çıkmıştır. Mesela Altınözü, Şenköy, Antakya ve Samandağ’da Paleolitik Dönem’e ait (MÖ 41.000 ila 100.000 yıl) baltalar, ok uçları, taş aletler ile insan kalıntıları bulunmuştur. Amik Ovası’nda Çatalhöyük, Tell Cüdeyde ve Yamhad Krallığına ait Tell Atçana’da yapılan kazılarda Tunç Çağı’na ait kalıntılara rastlanmıştır. Antakya’da Roma dönemine ait hamamlar, Osmanlı Devletinden kalan camiler buna benzer birçok izlere rastlanmıştır. Taşınabilir eserlerin çoğu Antakya Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. Deprem nedeniyle enkaz kaldırma çalışmalarında bazı eserlere zarar verildiğine dair üzücü görüntüler ortaya çıkmıştır.  Ayakta kalan eserlerin titizlikle muhafaza edilmesi gerekmektedir.

Depremden zarar gören tüm eserleri ve yıkılan her taşın takipçisi olacağız. Tekrar şehrimizi ayağa kaldıracağız. Yitip giden hiçbir canı unutmadık, unutmayacağız! İlk yazımız depremde hayatını kaybeden gazeteci İzzet NAZLI anısına…